Moją obecną klasę wychowawczą objęłam dwa lata temu, kiedy zaczynałam pracę w nowej szkole. Obecnie jest to klasa szósta, klasa jedenasto- i dwunastolatków, czyli właśnie klasa najstarszych alf. Kiedy pierwszego dnia weszłam do klasy, byłam zauroczona podejściem mojej wyjątkowo… energetycznej klasy. Wśród różnych krzyków i komunikatów kierowanych do nowej wychowawczyni wychwyciłam takie jak:
- Dlaczego w klasie mamy tylko jeden kosz? Pójdę do sekretariatu poprosić o kosze do segregacji.
- O nie! Przyniosłeś wodę w plastikowej butelce!
- Ale to jest butelka do szkoły, będę ją napełniać!
- Stop! Nie podoba mi się ta zabawa! Tu są moje granice.
- Proszę pani, dlaczego dziewczyny nie mają mundurków ze spodniami? Możemy napisać petycję do pani dyrektor, żeby to zmienić?
To, co mnie zauroczyło, to nie samo mówienie o równości czy ekologii. Podobało mi się to, że moi uczniowie wykazywali się inicjatywą i proaktywną postawą. Nie narzekali, tylko od razu zastanawiali się, jak mogą rozwiązać problem.
W dużej mierze ich postawa wynika ze świadomości ekologicznej i społecznej, jaka jest w ich domach oraz z podejścia do edukacji w naszej szkole. Jest jednak coś innego w ich postawie, co można by opisać właśnie jako gen alfa. I to właśnie o nim będzie dzisiejszy artykuł. Zapnij pasy, ruszamy w przyszłość z dziećmi millenialsów!
Kilka uwag demograficznych
Pokolenie alfa to pokolenie dzieci urodzonych między 2010 a 2024 rokiem. Oznacza to, że najstarszy przedstawiciel (albo przedstawicielka) pokolenia alfa ma dzisiaj 11 lat. Jest to pokolenie dzieci millenialsów, czyli osób urodzonych między 1980 a 2000 rokiem.
Charakterystyczny dla tej generacji jest nowy model rodziny, w jakim funkcjonują. Ich rodzice często decydują się na założenie rodziny dużo później niż poprzednie pokolenia. Są wykształceni, żyją w dostatku i wychowują swoje dzieci w duchu zrozumienia, wolności i tolerancji. Ponadto rodziny millenialsów i alf to często rodziny budowane na związkach partnerskich lub rodziny pachworkowe, z silnymi więzami wyłącznie między najbliższą rodziną (dzieci – rodzice – dziadkowie).
Taka charakterystyka demograficzna jest oczywiście uogólnieniem i pokolenie alfa, tak samo jak każde inne, jest zróżnicowane, wywodzi się z różnych środowisk i funkcjonuje w różnych modelach rodzinnych. Na potrzeby tego artykułu będę się jednak posługiwać wzorcem, który opisałam wyżej.
5 wiodących trendów związanych z pokoleniem alfa
Nowe technologie. Pokolenia alfa to dzieci, które nie znają świata bez Internetu. Środowisko nowych technologii jest dla nich naturalne i odnajdują się w nim bez problemu. Często przewyższają umiejętnościami technicznymi związanymi z obsługą różnych urządzeń swoich rodziców.
Tendencja ta przyspieszyła jeszcze mocniej w związku z edukacją zdalną. Nawet te dzieci, które do tej pory były izolowane przez rodziców od technologii, a ich czas przed ekranem był wyliczony, zostały zmuszone do odnalezienia się w świecie online. Warto zaobserwować, jak szybko uczniowie wpadli w rytm pracy zdalnej, mimo że do tej pory go nie znali. Obsługa różnych aplikacji i programów, która niektórym nauczycielom i rodzicom sprawia problem do dziś, dla uczniów szybko stała się prosta.
Warto zwrócić jednak uwagę na to, że pokolenie alfa podchodzi do świata online z większym dystansem i świadomością niż millenialsi, którzy musieli się nauczyć w nim funkcjonować. Alfy będą mniej chętnie publikować swój wizerunek w mediach społecznościowych niż robią to millenialsi czy ich starsi koledzy z pokolenia Z.
Alfy będą również w bardziej świadomy sposób podchodzić do influencerów i content marketingu. Będzie to pokolenie o wyższych wymaganiach niż millenialsi, pokolenie, które potrafi wytropić fake newsy oraz znaleźć wartościowe treści w mediach społecznościowych i odsiać te, które mogą być dla nich szkodliwe.
Przeładowanie informacjami, z którym zmagamy się już dziś, jeszcze bardziej się nasili i odczują to szczególnie przedstawiciele najmłodszego pokolenia. Już dzisiaj szum informacyjny obniża ich zdolność koncentracji, a w przyszłości tendencja będzie jeszcze wyraźniejsza.
Oldschoolowe wartości. Przedstawiciele pokolenia alfa to nie tylko cyfrowi tubylcy, lecz także świadomi uczestnicy świata offline. Ważne jest dla nich spędzanie czasu na świeżym powietrzu oraz zwrócenie się ku naturze, inspirowane przez millenialsów, którzy uciekają z miast i szukają miejsc, gdzie kontakt z naturą jest możliwy. Ponadto dla alf niezwykle istotne są więzi rodzinne.
Odejście od stereotypów. Mówi się, że pokolenia alfa to pierwsze pokolenie, które uwolni się od stereotypów i będzie patrzeć na ludzi jak na jednostki. Alfy mają zerwać z dyskryminacją rasową, znieść nierówności społeczne, klasowe i płciowe. Ciekawe jest to, że według badań, kwestia ról płciowych oraz identyfikacji płciowej dla młodszych pokoleń jest coraz mniej istotna i przewiduje się, że ich sposoby wyrażania siebie nie będą ściśle związane z płcią. Alfy będą kontynuować w tym obszarze pracę zetek, które napędzały takie ruchy jak #metoo, #blacklifemetters czy młodzieżowy strajk klimatyczny.
Aktywizm. Dzieci i ryby głosu nie mają? Już nie. Można śmiało powiedzieć, że alfy to pokolenie, które odzyskało głos. Wśród kompetencji przyszłości wymienia się krytyczne myślenie i integralną częścią uczenia go jest oczywiście możliwość wyrażania swojego zdania. Pokolenie alfa już potrafi zabrać głos i z tego korzysta.
Alfy wychowują się w świecie, w którym ich rodzice i starsi koledzy chodzą na strajki klimatyczne, udzielają się lokalnie oraz zabierają głos w ważnych społecznie sprawach, takich jak prawa kobiet czy prawa mniejszości rasowych i religijnych. Alfy chodzą ze swoimi rodzicami na protesty i uczą się od najmłodszych lat różnych form aktywizmu.
Pokolenie to będzie działać wspólnie na rzecz wprowadzenia zmian systemowych.
Kreatywność. Domeną, w której wiele alf już dzisiaj się realizuje, jest szeroko pojęte budowanie. Alfy potrafią kodować, działać innowacyjnie czy szukać rozwiązań, które mogłyby im pomóc zarabiać na swoim hobby. Alfy będą żyć w świecie, w którym życie ludzkie się wydłuża, a otoczenie zmienia się na tyle szybko, że w ciągu swojego życia człowiek będzie musiał się przebranżawiać i dostosować do zmieniającej się rzeczywistości.
Model przywództwa
Tradycyjne modele przywództwa opartego na autorytecie już dawno nie mają racji bytu.
Liderzy-millenialsi to przewodnicy, który wskazują swoim zespołom drogę działania. Są dla nich mentorami, ale jednocześnie są również członkami zespołu.
Zetki działają na wzmocnieniach, lubią chwalić i być chwalone. Zadaniem lidera zetek jest zatem utrzymanie dobrej atmosfery w zespole oraz docenianie wysiłku włożonego w pracę.
Liderzy alf natomiast będą się skupiać na inspirowaniu zespołu do działania. Na dostarczaniu różnorodnych bodźców oraz tworzeniu miejsca pracy sprzyjającego kreatywności i skupieniu.
Jak uczyć alfy?
Gdy myślę o tym, że pokolenie alfa ma przed sobą trudne zadanie zmiany naszego podejścia do kwestii kryzysu klimatycznego oraz nierówności społecznych, czuję ogromną presję. Myślę, że na nauczycielach i rodzicach spoczywa odpowiedzialność, by pokierować ich w odpowiednią stronę i dostarczyć im odpowiednich bodźców do działania. Żeby jednak się nie załamywać i skupić na tym, co realnie mogę zrobić, by dołożyć swoją cegiełkę do budowania nowej rzeczywistości, przygotowałam kilka pomysłów na to, jak wesprzeć alfy w dążeniach do zmiany oraz wyposażyć ich w odpowiednie narzędzia.
Formułowanie celów grupowych. Praca w grupie, zwłaszcza projektowej, będzie jedną z kluczowych umiejętności w życiu alf. Warto zatem już dzisiaj pokazywać im różne role w grupie oraz uczyć ich, jak mogą wykorzystać w zespole swoje mocne strony. Jeśli szukasz więcej informacji na ten temat, zachęcam się do przeczytania artykułu o wykorzystaniu talentów w pracy grupowej.
Indywidualizacja. Alfy będą miały silne poczucie wspólnoty i potrzebę kolektywnego działania, jednak w tym samym czasie będą indywidualistami, osobnymi jednostkami. Warto zachęcać zatem uczniów również do formułowania celów indywidulnych oraz pracy nad własnym rozwojem. Czas, w którym wszyscy musimy być najlepszą wersją siebie, mamy już za sobą. Mimo że kult czerwonego paska w szkole ma się dobrze, wielu rodziców i nauczycieli zmienia już swoje podejście i nie wymaga od dzieci, by były wzorowymi uczniami. Alfy będą pokoleniem świadomym, najlepiej wykształconym pokoleniem w dziejach, więc warto już dzisiaj uczyć ich, że osiągamy dużo lepsze efekty, gdy skupiamy się na rozwijaniu naszych talentów, a nie nadrabianiu braków. Świetnym rozwiązaniem we wspieraniu indywidualnych zainteresowań uczniów są programy tutorskie, indywidualne programy nauczania czy kółka zainteresowań.
Ocenianie kształtujące. Ta metoda pracy będzie dla alf ważna z dwóch powodów. Po pierwsze ocenianie kształtujące uczy wyznaczania celów, priorytetów oraz przeprowadzania ewaluacji. Po drugie dzięki ocenianiu kształtującemu alfy nauczą się jakościowego, a nie ilościowego sposobu oceny efektywności i będą z większą świadomością zarówno zarządzać zespołem, jak i realizować zadania w grupie.
Porozumienie bez Przemocy. Żeby umożliwić alfom efektywną pracę zespołową oraz wyposażyć ich w umiejętność rozumienia i akceptowania swoich uczuć, warto pokazać im założenia empatycznej komunikacji i aktywnie z nimi pracować. Dzięki znajomości tej metody uczniowie będą się sprawniej komunikować z innymi oraz lepiej rozumieć samych siebie.
Edukacja globalna. U podstaw edukacji globalnej leżą takie wartości jak sprawiedliwość, solidarność, równość i wolność, czyli te wartości, które są bliskie pokoleniu alfa. Jest to część kształcenia i wychowania obywatelskiego, która kładzie nacisk na uświadomienie relacji między ludźmi, zjawiskami i miejscami, które nas otaczają. Edukacja globalna sprzyja kształtowaniu postawy odpowiedzialności, osobistego zaangażowania i gotowości do nieustannego uczenia się. Jeśli szukasz gotowych materiałów, które pomogą Ci wprowadzić edukację globalną na swoje lekcje, zajrzyj tutaj.
Projekty interdyscyplinarne. W zrozumieniu relacji łączących różne elementy naszej rzeczywistości pomaga realizacja projektów interdyscyplinarnych. Dzięki nim uczniowie mają szansę wykorzystać wiedzę z różnych obszarów oraz poszukiwać rozwiązań, nie ograniczając się do jednej dyscypliny. W czasie realizacji tych projektów uczniowie ćwiczą również swoje umiejętności interpersonalne, uczą się rozwiązywać problemy w sposób kreatywny oraz wykorzystywać swoje mocne strony.
Wzmacnianie świadomości aktywistycznej i wolontariat. Warto zadbać o to, by wyłuskać z programu treści związane z aktualnymi problemami społecznymi i poświęcić im na lekcji odpowiednio dużo czasu. Jeśli w Twoim programie nie ma takich zagadnień, zadbaj o to, by wpleść je na lekcji przy okazji realizacji innych tematów. Jeżeli szukasz inspiracji na lekcje dotyczące ważnych zagadnień społecznych, zajrzyj do mojego artykułu o tym, w jaki sposób mówić o prawach dziecka w szkole.
Warto także zachęcić uczniów do zaangażowania się w działalność lokalnej społeczności. Może w okolicy Waszej szkoły jest schronisko dla zwierząt, z którym możecie podjąć współpracę? Może jest ogród społeczny? Kooperatywa spożywcza? Jeśli nie, to może chcielibyście rozpocząć taką inicjatywę w Waszej okolicy? Zawsze możecie też posprzątać okoliczny las albo zaangażować się w zbiórki pieniędzy lub rzeczy dla potrzebujących.
Pamiętaj, że takie działania powinny być poprzedzone odpowiednim przygotowaniem uczniów i dyskusjami klasowymi. Każdy uczeń powinien mieć także możliwość nieangażowania się w dodatkowe aktywności, jeśli tego nie chce. Aktywizm lub wolontariat pozbawiony aspektu dobrowolności mija się z celem.
Co z tą presją?
Przed pokoleniem alfa stoi wiele ambitnych zadań. Millenialsi i zetki przygotowują im właśnie stopniowo grunt do zmian. Świadomość społeczna kształtuje się powoli, a zmiany są coraz bardziej widoczne w każdym kolejnym pokoleniu. Pamiętajmy jednak o tym, że tak samo jak nie powinniśmy narzucać sobie presji, by wprowadzać szybko spektakularne zmiany, tak samo nie możemy tego zrobić dorastającym alfom.
Alfy dzisiaj mogą się wydawać zdekoncentrowane, nieporadne i roszczeniowe. Możemy interpretować ich zachowania jako nieadekwatne i niezrozumiałe. Ale! Pamiętajmy, że najstarsze alfy mają dzisiaj 11 lat. Mają trudności z koncentracją, bo są dziećmi i dopiero się uczą pracować w skupieniu. Są nieporadne, bo wciąż kształtują swoje umiejętności. Mogą nam się wydawać pyskate i roszczeniowe, bo potrafią wyrażać swoje zdanie i nie do końca opanowały jeszcze społeczne konwencje z tym związane. Zatem zamiast oceniać i krytykować – uczmy.
Jeśli Ty również pracujesz z alfami i zetkami, zapraszam Cię serdecznie na mój webinar Jak mieć na lekcji czas na to, co ważne?. Będę na im opowiadać o tym, jak wyznaczyć priorytety w edukacji i jak sprawić, by mimo przeładowanej podstawy programowej mieć czas na realizację ważnych dla Ciebie zagadnień. Webinar odbędzie się w środę 18 sierpnia o 18:00. Zapraszam serdecznie!
Jestem ciekawa, czy to pierwszy raz, gdy spotykasz się z charakterystyką pokolenia alfa. Czy uważasz, że świadomość tendencji charakterystycznych dla kolejnego pokolenia pomaga w nauczaniu go?
Źródła:
Yorumlar